Guy Bourdin & Helmut Newton in Berlijn: De twee titanen van de radicale chic

De Helmut Newton stichting in Berlijn toont de expositie ‘Guy Bourdin, Image Maker’, ‘Helmut Newton, A gun for hire’ en ‘Angelo Marino. Another story’ in haar museum tegenover Bahnhof Zoo. Recente iPhone-foto’s door de voormalige assistent van Newton, Angelo Marino, zijn hier als actuele toegift te zien. Als je in de trendhoofdstad van Europa bent, dan mag je deze expositie zeker niet missen.

Guy Bourdin ontketende een revolutie in de modefotografie in de laat twintigste eeuw, net als Helmut Newton. Beide sterfotografen van Vogue Paris produceerden enkele van de meest iconische beelden van die tijd met hun opdrachten voor de modehuizen aan de internationale top. Terwijl hun medium het magazine was, benaderden zij hun tijdschriftfotografie met een avant-gardistische blik en scherpe humor. Uniek als zij waren, braken zij beiden met esthetische conventies waarmee zij een gevoel van tijdloze glamour opriepen in hun editorials en advertenties. Onafhankelijk van elkaar ontwikkelden zij de zogenaamde ‘Radical Chic’.

Op ironische wijze noemde Newton zichzelf een ‘A gun for hire’, een pistool dat te huur is. Deze term is gebruikt voor de expositie van zijn opdrachtwerk die postuum is getoond in Monaco in 2005 en later in Berlijn en Boedapest. Een selectie van dit werk wordt nu opnieuw getoond in het museum van de Helmut Newton stichting en voor de eerste keer tegenover het werk van zijn opmerkelijke Franse collega Guy Bourdin. In het werk van Helmut Newton is het ook vaak onduidelijk waar de realiteit eindigt en het podium begint. Alles ziet er tegelijkertijd echt en kunstmatig uit, met het cinematografische licht dat je ook bij Bourdin ziet.

Tijdens zijn hele leven was Bourdin een schilder en als auto-didact fotograaf verdiende hij zijn geld. Zijn carrière duurde dertig jaar na zijn editorial debuut in de Franse Vogue in 1955. Hij was ook een instinctieve surrealist, een createur van raadselachtige verhalen en een hoogontwikkelde ‘art director’. Hij rekte het begrip op van wat een modefoto eigenlijk is en zou kunnen zijn door de creatie van beelden die filmisch waren en onvergetelijk met een intens spel tussen licht en schaduw, hyperrealistische kleuren en strakke composities. Bourdin presenteerde schoenen en andere modeproducten op een uitdagende manier, vooral in zijn dubbele pagina’s, of ‘double spreads’, die ook nu modern overkomen en uitstijgen boven hun commerciële context. Bourdin was een beeldenmaker voor merken, een ‘Image Maker’.

Is het weer de hoogste tijd voor een revolutie in de mode- en reclamefotografie, want wie heeft het nog over de zichzelf enscenerende modebloggers van de laatste jaren? De Helmut Newton stichting doet een poging daartoe door ook recent werk te tonen van Angelo Marino, voormalig assistent van Newton die werkt met Newton’s weduwe June, ook bekend als Alice Springs. Hij maakte opnamen van zijn directe omgeving op weg tussen zijn huis in Cannes en zijn werkplek in Monte Carlo. Deze snapshot-achtige foto’s, gemaakt met zijn iPhone, van medepassagiers, de zee en uitzichten op architectuur en het voorbij razende landschap door het raam van de trein bieden een blik op de moderne fotografie die van, voor en door iedereen is op Facebook, Instagram en Snapchat.

De kritische vraag die oprijst is in hoeverre deze hedendaagse gedemocratiseerde fotografie een museale waarde in zowel de kunst als in geld zal gaan hebben in de toekomst. Wederom zal deze vraag pas over twintig of dertig jaar kunnen worden beantwoord, want zo lang hadden ons collectieve geheugen, historisch besef en museale canon ook nodig om de commerciële en artistieke virtuositeit van Bourdin en Newton te beseffen en te omarmen. Met de opkomst van 3D en 4D beeldenmakers is het de vraag in hoeverre onze huidige instant-fotografie van blijvende museale waarde zal blijken te zijn in 2050, aangenomen dat musea dan nog bestaan.

Waarom de Nederlandse museumwereld weinig tot geen aandacht geeft aan deze beide grote internationale namen – en welhaast merken - in de wereldtop van de fotografie is een andere vraag die zo langzamerhand ook aan een kritische beantwoording toe is. Vooralsnog kunnen we ons nu in Berlijn verdiepen in de prints van de beeldrevolutie van Bourdin en Newton die, zoals het er op dit moment uitziet, uniek is geweest in de inmiddels toch al meer dan honderdjarige geschiedenis van mode- en reclamefotografie. Anno 2018 stijgen Guy en Helmut op van trend naar traditie.

Klaus van den Berg
markt- & trendonderzoeker
Hier meer info

Speciaal voor deze expositie is het boek ‘Guy Bourdin. Image Maker’ verschenen met een introductie van Shelly Verthime, de curator van de Estate Guy Bourdin en een tekst van Matthias Harder, de curator van de Helmut Stichting bij uitgeverij Assouline, Parijs / New York, 260 pagina’s, met meer dan 150 foto’s, hardcover, ISBN: 9781614286356, € 150,00.

Deze expositie is tot 13 mei 2018 te bezoeken in de Helmut Newton Stichting, Museum voor fotografie, Jebensstrasse 2, 10623 Berlijn.

Openingstijden Helmut Newton Stichting in Berlijn: dinsdag, woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag van 11.00 – 19.00 uur, donderdag 11.00-20.00 uur. Toegangsprijs: € 10,00, kortingsprijs € 5,00.

Zie ook: www.helmutnewton.com

credit: Guy Bourdin voor het merk Charles Jourdan, 1978, © Guy Bourdin Estate, 2017/Courtesy Louise Alexander Gallery

credit: Helmut Newton voor het merk Thierry Mugler, Milaan, 1998, © Helmut Newton Foundation

credit: Angelo Marino, Week 7, Eze sur Mer, 2014, © Angelo Marino