RTL Nieuws hoofdredacteur Harm Taselaar over het NOS Nieuwsfragmentenkanaal

"De NPO staat op het punt een Nieuwsfragmentenkanaal te introduceren. Elke journalistieke organisatie mag de beelden afnemen. Om niet. Een prachtig initiatief, want zo kunnen de noodlijdende kranten hun digitale activiteiten verrijken met bewegend beeld. Dat geeft ze een behoorlijke steun in de rug. Fantastisch toch? Nee, wat mij betreft niet. Het Nieuwsfragmentenkanaal in deze vorm is een griezelig initiatief waarvan ik hoop dat het niet goed is doordacht en dat het zo snel mogelijk van tafel wordt gehaald.   

De voorstanders van dit kanaal haspelen twee doelen door elkaar. Het ene doel is het voorzien in audiovisueel nieuws door een publieke omroep, blijkbaar omdat onafhankelijkheid niet aan een kwetsbare commerciële partij toevertrouwd kan worden. Het tweede doel is het beschermen van de kranten die het moeilijk hebben om de pluriformiteit van het nieuws in het algemeen te beschermen. 

Eerst maar even terug naar de vraag waarom wij bij RTL Nieuws last hebben van een fragmentenkanaal. Nieuws maken is een uitermate kostbare aangelegenheid, zeker als er bewegend beeld aan te pas komt. Daar weten wij bij RTL Nieuws alles van. Vele miljoenen worden elk jaar weer in de nieuwsorganisatie geïnvesteerd om de kijker zo goed mogelijk nieuws te geven. On line, off line, overal, altijd. 

Hierbij concurreert RTL Nieuws met een publieke omroep die veel meer geld kan investeren, dankzij de hulp van de belastingbetaler. Er is geen sprake van een vrije markt als het om televisienieuws gaat, al hebben we dat wel min of meer als gegeven geaccepteerd. 

De Publieke Omroep levert doorgaans prima journalistieke producten af. Onze grootste concurrent het NOS Journaal is de grootste nieuwsverstrekker van ons land. De concurrentie tussen ons is stevig maar sportief. De een houdt de ander scherp en dat is goed. En de kijker heeft een keuze en dat is belangrijk in een democratische samenleving. Pluriformiteit, u weet wel.  

Maar nu komt de volgende stap. De NPO krijgt niet alleen belastinggeld en mag reclame-inkomsten innen. De Publieke Omroep moet ook op zoek naar extra geld vanwege de bezuinigingen. En daartoe dient het Nieuwsfragmentenkanaal. Als nieuwswebsites de beelden van de Publieke Omroep uitzenden levert dat extra reclameboodschappen op voor de Publieke Omroep. RTL Nieuws is hierbij dubbel in het nadeel. Als de Publieke Omroep nieuwsbeelden gratis weggeeft, kunnen wij ze niet verkopen. We kunnen er dus evenmin extra reclame-inkomsten mee genereren. Dit nadeel treft overigens ook andere commerciële aanbieders zoals het ANP. 

Waar ik altijd weer van sta te kijken is het gemak waarmee journalisten die niet bij de televisie werken, onderscheid maken tussen 'commerciële televisie' en de rest van de pers. De commerciële televisie zal zichzelf wel redden en als dat niet lukt is er geen man over boord. Al het andere nieuws verdient het om beschermd te worden, want anders komt de pluriformiteit in gevaar. Misschien komt dit omdat de Publieke Omroep zo lang monopolist is geweest  op radio- en tv-gebied. RTL kreeg immers pas in 1989 vaste voet in Nederland. 

Ik herinner me nog een bijeenkomst van enige jaren geleden waar politiek, wetenschap en journalistiek bij elkaar kwamen. Een van de hoofdsprekers was een van de meest gelauwerde journalisten van Nederland, Marc Chavannes. Chavannes, toen nog hoogleraar journalistiek in Groningen, kwam al met het plan nieuwsbeelden van de Publieke Omroep gratis ter beschikking te stellen aan de noodlijdende kranten, waaronder zijn 'eigen' NRC. 

Enige dagen geleden las ik in een document een statement van nog zo'n gelauwerde journalist, Jeroen Smit. Veel geprezen schrijver van het meesterwerk De Prooi over de ondergang van ABN AMRO. Smit is journalist en bedrijfseconoom en ... de nieuwe hoogleraar journalistiek in Groningen. En wat poneerde hij met grote stelligheid? Dat de NPO nieuwsfragmenten om niet moet leveren aan de kranten, dat er zo een win-win situatie ontstaat en dat er van marktvervuiling geen sprake kan zijn. 

Overigens stonden Chavannes en Smit niet alleen in hun merkwaardige opvatting dat gratis televisiebeelden een van de reddingsboeien voor de kranten moeten worden, in de zomer van 2009 presenteerde een commissie onder leiding van oud-minister Elco Brinkman ook al een visie waarin samenwerking tussen de publieke omroep en de kranten de laatste van de ondergang zou moeten redden. In de commissie zat vanzelfsprekend niemand van de commerciële omroepen.

We zijn blij met het NOS Journaal en kranten als directe concurrenten en we verwelkomen elk goed doordacht innoverend journalistiek initiatief. Alleen laat de concurrentie fair zijn en wellicht kan de eis van een pluriforme pers ook eens op audiovisuele media worden toegepast."