[column] WhatsApp versus Telegram: wat nu?

Sinds de overname van WhatsApp door Facebook zijn veel mensen bezorgd om hun privacy. Dus het ‘grote zoeken’ is begonnen naar een ‘veiligere’ app. Op zich voldoet WhatsApp nog prima, maar velen zijn bang voor toekomstig datagebruik door Facebook. De app Telegram lijkt een door velen gekozen optie te zijn. Vergelijkbaar met WhatsApp, met ogenschijnlijk betere privacyfuncties. Maar waarom reageren we nu massaal op zo’n bericht? Zijn we allemaal zo makkelijk van ‘iets goeds’ af te krijgen? Samen met Juliette van der Wurff kijk ik naar de technologische en sociale aspecten die bij deze onzekerheid horen. En een klein advies.

Waarom twijfelen we?
Dit soort overnames zorgen altijd voor twijfel bij de gebruikers. Ineens hebben we het gevoel dat we ‘opnieuw voor het bedrijf moeten kiezen’ omdat het eigenlijk een andere bedrijf is ‘geworden’ door de overname. We weten niet wat de strategie wordt, hoe men met onze gegevens om zal gaan. Vanuit de sociale psychologie weten wij dat wanneer wij als mensen twijfelen, we in de eerste instantie kijken naar twee dingen:

1. Wat doen soortgelijke anderen in dezelfde situatie?
2. Wat zegt een legitieme autoriteit dat ik zou moeten doen?

Met andere woorden, we gaan proberen onze twijfel te reduceren. WhatsApp wordt overgenomen en we gaan twijfelen. We zien in onze Twitter- en Facebook-timelines vrienden ‘overstappen’ naar Telegram en andere apps. Nog meer twijfel. Maar als zij het doen, zal het wel goed zijn. Toch? Dus we gaan in ieder geval kijken en uitproberen.

In menigten laten mensen zich onbewust leiden door anderen. Dit gedrag vertoont sterke overeenkomsten met kuddevorming bij dieren. Onderzoekers van de universiteit van Leeds beantwoordden hiermee de vraag waarom mensen, als het druk is, soms op een totaal andere plaats uitkomen dan waar zij oorspronkelijk heen wilden. Sociale bewijskracht of consensus heet dat.

We openen de Telegram-app en zien direct allemaal mensen die we kennen en die ons verwelkomen. Gevolgd door nog meer bekenden die na ons de app installeren - nog meer sociale bewijskracht. ‘Kijk, iedereen doet het!’ Doordat Telegram slim notificaties van 'nieuwe gebruikers' in de chatberichten zet, nodigt het uit die bekenden direct een berichtje te sturen. Het ziet eruit alsof de chat 'al begonnen' is, wat psychologisch inspeelt op een gevoel van consistent gedrag. We hebben al A gezegd, dus moeten we ook B zeggen.

Aan de slag
En dan gaan we aan de slag. Het voelt en ruikt als WhatsApp. Berichtjes versturen.

Maar dan verschijnen via social media berichten van ‘autoriteiten’ over de veiligheid en privacy. Blogs, insiders en ervaren gebruikers. Telegram schijnt toch niet zo veilig te zijn als we dachten. We kijken wat onze vrienden zeggen. Totale verwarring. De één zegt wel, de ander niet. Cognitieve dissonantie. Kortsluiting in de hersenen. Dus we gaan voorzichtig weer mee met de ‘crowd’ in het gebruik. Sommige conversaties via WhatsApp, sommige via Telegram. Eigenlijk waren we dat al zo gewend, toch?

Meerdere opties
Uiteindelijk zullen veel mensen eindigen met weer een nieuwe app op hun smartphone die ze ‘voor de zekerheid’ er maar op laten staan. Bij sommigen zullen de meeste conversaties in WhatsApp blijven, bij anderen in een nieuwe app zoals Telegram. Welke kant die activiteit op gaat, hangt voornamelijk af van de privacygevoeligheid van je vriendenkring (is iedereen boos geworden over de overname door Facebook?), de mate waarin je überhaupt veel via messenger-apps communiceert en in hoeverre je waarde hecht aan wat je sociale omgeving doet. Voorlopig onderzoek lijkt de gedachte te ondersteunen dat de mate waarin we naar ‘anderen’ kijken bepaald is door persoonlijkheid en context/doelstelling van het gedrag.

De overgang van Hyves naar Facebook verliep ook geleidelijk. Men verliet niet van de ene op andere dag massaal Hyves, maar ging proeven aan een nieuw sociaal platform. De doelgroep van Hyves in Nederland was een stuk kleiner dan de huidige Facebook-gebruikersgroep en je ziet ook duidelijk de toename van leeftijdsgroep van 30-50 jaar, wat een groot verschil is met Hyves. Sociale bewijskracht. De drempel van de early adopters naar de early majority is doorbroken en daarmee de kritieke massa bereikt.

Doordat Facebook een internationaal karakter heeft, lijkt de drempel een stuk lager en hebben veel mensen ook behoefte om updates te zien van mensen die ver weg wonen. Mensen die nog een profiel op Hyves hadden, gebruikten deze al gauw niet meer, omdat we gewend raakten aan een nieuwe omgeving. Ook de digibeten onder ons snappen voor 60 procent hoe Facebook werkt en dit zal ook voor een nieuwe chat/dm-app gelden. Het is dus heel slim dat Telegram de bekende vinkjes en dergelijke heeft gekopieerd. Dit zorgt voor herkenning en daardoor een snelle adoptie.

Het duurt tussen de 21 en 66 dagen voordat iets wat we dagelijks doen/gebruiken een gewoonte is geworden. Best snel dus. Dit verklaart dan ook waarom een hype als een nieuwe app waarbij door sociale bewijskracht, media-aandacht en autoriteit een twijfel en dus gedragsverandering wordt verkregen, slagingskans heeft. Als de hype vier of vijf weken voortduurt, is de kans groot dat velen van ons het nieuwe programmaatje al als ‘gewoonte’ in onze dagelijkse routine hebben ingesloten.

Hulp
Omdat wij ook de flauwste niet zijn, willen we jullie toch nog wat ‘hulp’ bieden (you're welcome) om deze cognitieve dissonantie te reduceren. Dus hieronder een klein overzichtje uit diverse bronnen en eigen ervaring/onderzoek over de privacy- en usablity-aspecten van zowel WhatsApp als Telegram.

We richten ons op de voornaamste functies en we maken geen vergelijking, maar een overzicht.

Privacyfuncties WhatsApp
• encrypted communicatie
• sms-verificatie (telefoonnummer)
• timestamp uitzetten
• blocked users
• reservekopie backup
• geen extra privacymogelijkheid
• je kunt niet zien wie jou heeft toegevoegd
• geen offline functie aanwezig
• per chat andere instellingen zou ook handig zijn en kan niet
• security is al eens gehacked

Privacy functies Telegram
• encrypted communicatie
• sms-verificatie (telefoonnummer)
• secret chat
• auto-desctruct van berichten
• let op: als je ‘Save incoming Photos’ aan hebt staan, worden foto’s in auto-destruct modus wél bewaard, het is dus geen Snapchat
• blocked users
• bericht bij inloggen via andere client (web, Mac, pc)
• kan timestamp niet uitzetten
• gebruikt zelfontwikkelde encryptie; wordt over gediscussieerd, maar Telegram heeft zelf $200.000 uitgeloofd voor de hacker die de encryptie kan kraken (blijk van zelfvertrouwen dus en is nog niet gelukt overigens)
• open api, dus integreerbaar met andere apps; zal ongetwijfeld nog veel voorkomen

Usability en features WhatsApp
• achtergronden in chats wisselen
• overzetten naar nieuw telefoonnummer met behoud van data
• status en melding aanpassen
• favorieten
• tekstgrootte, et cetera aanpassen

Usability en features Telegram
• achtergronden in chats wisselen
• sneller dan WhatsApp
• auto-destruct handig, maar niet voor foto’s; verdwijnen voordat je ze kunt vergroten bij 3 seconden-instelling - zou handiger zijn als 3 seconden worden geteld vanaf moment van ‘openen’ van foto
• geen gebruikersstatistieken over verstuurde berichten, MB’s, et cetera
• geen zendlijsten
• tekstgrootte, et cetera aanpassen
• melding nieuwe users direct in chatstream (slim qua gebruikersactivatie, kan irritant zijn)
• je kunt chat voortzetten via een Mac/pc-app of zelfs website: https://telegram.org/apps

Creëer je eigen werkelijkheid
Wij kunnen ons voorstellen dat jullie graag willen dat zo veel mogelijk mensen in jullie omgeving via een nieuwe app gaat communiceren. Immers, een message-app is het handigst als iedereen hem gebruikt, adoptie dus. Om jullie een klein handje hierbij te helpen (onafhankelijk van welke app je wilt gaan 'promoten'), hier een paar persuasieve tips:

• Vertel je vriendenkring hoeveel mensen er wel niet op de app zitten, hoe breed geaccepteerd deze is (WhatsApp) of hoe snel de nieuwe gebruikers erbij komen (Telegram). In het geval van Telegram hoef je enkel naar hun tweets te kijken, die voldoende 'sociale bewijskracht' materiaal bevatten.
• Beroep je op het consistentie-gevoel van je vrienden. Ofwel: ‘Je gebruikt toch al jaren WhatsApp, waarom nu niet meer?’ Of: ‘Je vindt privacy toch ook belangrijk? Dan moet je ook switchen.’ Kiest u maar.
• Benadruk inhoudelijke features die uniek voor de app zijn en waar jij en je vrienden waarde aan hechten. Bijvoorbeeld de timestamp uitzetten (WhatsApp) of self-destructing chat (Telegram).

Conclusie
Twijfelen is menselijk en onzekerheid ook. In dit soort situaties is het het best om voor jezelf te bepalen wat je het meest belangrijk vindt: privacy of kritieke massa c.q. sociale factoren. Op basis van die keuze kun je kiezen voor een WhatsApp-alternatief. Maar laten we eerlijk zijn: het is nog niet zover. WhatsApp bestaat nog gewoon in de ‘oude’ vorm en Facebook heeft gezegd de intentie te hebben de app in huidige vorm te blijven behouden.

Ons advies: installeer beide apps, gebruik ze allebei. Bepaal welke functies en privacykenmerken je belangrijk vindt op basis van je ervaring en deze blogpost. En zodra je ziet dat de activiteit op een van beide afneemt, knal hem eraf en stuur een berichtje naar je contacten dat je overstapt op de andere. Gebruik bij dat berichtje dan een van bovenstaande persuasieve argumenten.

Poll (n=133 ten tijde van publicatie)
We hebben een kleine twtpoll uitgezet. (Nog meedoen? Ga naar http://twtpoll.com/Whatsapp). De uitslag van de poll bevestigt ook het idee dat men wel wil ‘proeven’ aan een alternatief, maar nog steeds WhatsApp wil behouden 'voor de zekerheid'. Al met al zullen volgens deze poll dus twee van de drie personen die nu WhatsApp gebruiken ook een alternatief installeren.

PS 1. Nu wordt het wachten op wat er gebeuren gaat als de Hemlis-app uitkomt.
PS 2. Threema is ook de moeite waard om te bekijken voor de privacy-aspecten.

Stappen jullie over? Waarom wel/niet?

Profiel Mischa Coster

Artikel op Marketingfacts