Boschjaar scoort 20 miljoen euro aan mediawaarde

Duizenden mensen woonden de slotbijeenkomst bij. Met de onthulling van een twaalf meter hoge smeedijzeren uil, een optreden van honderden muzikanten van harmonieën, fanfares en koren uit de stad en omliggende gemeenten kwam de herdenking van het 500e sterfjaar van de beroemdste middeleeuwse schilder van Nederland officieel tot een einde. 

De uil, ontworpen door beeldend kunstenaar Marianne van Heeswijk en (social) designer Paul van Dongen en vervaardigd door 350 in ploegen werkende inwoners van ’s-Hertogenbosch, refereert aan een van de door Jheronimus Bosch op zijn panelen vaak afgebeelde dieren. Het vuurwerk dat ter afsluiting uit de uil spatte, bracht de stadsbrand van 1463 in herinnering, die door Bosch destijds gezien moet zijn en hem naar verluidt geïnspireerd moet hebben tot zijn hellevuren.

'Investeren in kunst en cultuur rendeert'

De manifestatie Jheronimus Bosch 500 kende ruim honderd uiteenlopende evenementen. Welke resultaten leverden die op? Een overzicht: 

• Hoogtepunt vormde de tentoonstelling ‘Jheronimus Bosch - Visioenen van een genie’ in Het Noordbrabants Museum, waar een kleine 422.000 bezoekers op afkwamen. Een kwart daarvan kwam uit in totaal 81 verschillende landen.
• Dit jaar ontving de gemeente ‘s-Hertogenbosch in 2016 tenminste 1,3 miljoen extra bezoeken volgens de eerste tellingen. Definitieve gegevens zijn begin 2017 beschikbaar.
• Ook in andere Brabantse steden nam het bezoek toe, met name door de tentoonstellingen in het kader van de Bosch Grand Tour. Deze op Bosch geïnspireerde reeks exposities in musea in Eindhoven, Tilburg, Breda en ’s-Hertogenbosch trokken, samen met andere op Bosch geïnspireerde tentoonstellingen, zoals in Helmond en Uden, in totaal zo’n 400.000 bezoekers.
• In ’s-Hertogenbosch traden ruim 415.000 mensen in de voetsporen van Bosch door de Bosch Experience Route, bestaande uit o.a. Een Wonderlijke Klim, Bosch-vaartocht Hemel- en Hellevaart op de Binnendieze, Bosch by Night-projectie op de Markt en Jheronimus Bosch Art Center.
• De nationale en internationale media-aandacht genereerde een ‘mediawaarde’ van ongeveer € 20 miljoen, de grootste hoeveelheid voor een cultureel project op Nederlandse bodem ooit.
• De begroting bedroeg zo'n 28 mln euro, waarvan 25% aan recettes. 12 mln euro van het totale budget is besteed aan de Bosch-tentoonstelling, het Bosch Research & Conservation Project en (bijdragen aan) restauraties van panelen. De overige 16 mln aan het zeven jaar durende culturele programma in de jaren 2010 tot en met 2016.
• Manifestatie Jheronimus Bosch 500 sluit af met een positief saldo. De omvang daarvan is medio 2017 bekend, na de definitieve afrekening met fondsen en subsidiënten. De stichting zal het bedrag bestemmen voor de blijvende verbinding van Bosch aan zijn stad.

‘Het succes van de manifestatie Jheronimus Bosch 500 laat zien dat investeren in kunst en cultuur rendeert’, zegt Intendant van de manifestatie, Ad ’s-Gravesande, ‘de stedelijke en regionale economie heeft enorm kunnen profiteren van dit voor Nederlandse begrippen ongekend omvangrijke en langdurige evenement. Het geld komt dubbel en dwars terug. Zo snijdt het mes aan vele kanten’.

Veelkoppige samenwerking

Tijdens het Boschjaar werkte stichting Jheronimus Bosch 500 nauw samen met tientallen individuele kunstenaars, instellingen en gezelschappen in binnen- en buitenland. Het leidde, naast tentoonstellingen, tot muziek- dans- en theatervoorstellingen, festivals, multimediale projecten, routes, vaartochten, boeken, lezingen, films, animaties, projecties, geluidsinstallaties, circus en meer. Veel van deze producties vinden op dit moment hun weg in landen in en buiten Europa. De manifestatie wist zich ook verzekerd van de medewerking van honderden vrijwilligers, amateurs en verenigingen.

De afsluiting van de manifestatie Jheronimus Bosch 500 betekent niet dat Jheronimus Bosch de stad ’s-Hertogenbosch, waar hij gewoond en gewerkt heeft, opnieuw verlaat.

Een aantal projecten zal in een nader te bepalen frequentie worden voortgezet, Het Noordbrabants Museum heeft de intentie opnieuw werk van Bosch te exposeren en het Jheronimus Bosch Art Center vernieuwt zijn collectie hoogwaardige fotoreproducties van aan Bosch toegeschreven werken, op basis van de uitkomsten en restauraties zoals die in het kader van het Bosch Research & Conservation Project zijn uitgevoerd. In totaal werden 9 panelen van Bosch in de aanloop naar de Boschtentoonstelling van 2016 gerestaureerd.

Ad ’s-Gravesande is ervan overtuigd dat de stad blijvend kan profiteren van de verbinding met Jheronimus Bosch. ‘Bosch’ naam is nu onlosmakelijk verbonden met ’s-Hertogenbosch. Vóór 2016 hadden heel veel mensen geen idee, kenden de schilder zelfs niet’ en hij vervolgt:‘Gelukkig heeft de stad onlangs zijn voormalig atelier-woonhuis kunnen aankopen. Dat biedt de ideale aanvullende gelegenheid om blijvend aandacht te schenken aan de meester en opnieuw bezoekers naar de stad te trekken. Hier kan historie met het juiste concept wonderen doen’.