[Deel 4] Uitgelegd & Uitgelicht: De deeleconomie

En zijn het hypes, zoals lange tijd gedacht? Vóór mei 2012 zocht nog niemand in Google op de term deeleconomie. Daarna kenden we enkele pieken en dalen en momenteel is de term in Google gestabiliseerd. Evenals het geval is bij de circulaire economie is de deeleconomie de hype voorbij en een fundamenteel onderdeel van onze economie geworden.

Wat is de deeleconomie?

De deeleconomie bestaat uit economische systemen van decentrale netwerken en marktplaatsen die de waarde van onderbenutte goederen en diensten ontsluiten door vraag en aanbod direct bij elkaar te brengen. Hierdoor raken traditionele institutionele tussenpersonen overbodig. Denk bijvoorbeeld aan het onderling lenen en huren van goederen via Peerby, zonder tussenkomst van een bouwmarkt; of het huren van accommodatie via Airbnb zonder tussenkomst van een hotel. Of aan het afnemen van een rit via Uber, zonder tussenkomst van een taxicentrale (bron definitie: ShareNL).

Twee aspecten van de definitie zijn kenmerkend:

Waar het in feite om gaat zijn drie aspecten van 21st Century Thinking:

Veelal ontstaan deelinitiatieven in de consumentenmarkt en breiden zich later uit naar de zakelijke markt. Autodeelsite WeGo Zakelijk laat bedrijven efficiënter, goedkoper en duurzamer met hun wagenpark omgaan. AirBnB richt zich sinds juli 2014 op de business-to-business en Floow2 is de deelmarktplaats waar bedrijven online materieel, diensten en zelfs personeel kunnen uitwisselen.

Kritiek op de deeleconomie
Rachel Botsman, sharing innovator en verbonden aan Oxford University, gaf in 2010 het pleidooi voor 'samenwerkende consumptie'. Het zou de manier zijn waarop de wereld zou veranderen en businessmodellen zouden transformeren. Met de opkomst van vooral Uber en AirBnB bleek echter dat beide bedrijven helemaal niet zo sociaal waren. Dat ze een deelplatform hadden opgezet, puur en alleen om geld te verdienen. De jongens van AirBnB spraken het zelfs letterlijk uit: 'We waren op zoek naar de next big thing'. Het is hen gelukt. Helemaal niks mis mee, maar het is wel verwarrend als je in de veronderstelling bent dat er aan de deeleconomie een sociale, wereld verbeterende gedachte zit (zoals dat bij andere initiatieven waaronder Thuisafgehaald.nl van Marieke Hart (mooie naam in deze context)) wel het geval is.

Rachel Botsman kwam in de uitzending van VPRO's Tegenlicht in 2014 in beeld met de uitspraak dat zij zelf in 2010 naïef zou zijn geweest. Uber was op dat moment regelmatig in opspraak vanwege het uitmelken van chauffeurs. Tegenlichts eindredacteur Frank Wiering benoemde het prachtig:

             'Uber gaat uit van connectiviteit, niet van collectiviteit'

Connectiviteit is technologisch te regelen. Het logaritme in het deelplatform knoopt vraag en aanbod aan elkaar en verzamelt bovendien waardevolle data waar potentieel weer veel geld mee te verdienen is. Logaritme en data liggen aan de basis van het verdienmodel van Uber. Rachel Botsman, toch wel bekend als de autoriteit op het gebied van collaboration & sharing, had in 2010 iets heel anders gezegd: 'The currency of the new economy is trust'.

En toch denk ik dat ze niet op het verkeerde spoor zat. Ik denk dat beide gelden. Data zijn de nieuwe productiefactor geworden, noem dat gerust de currency van de nieuwe economie. Als straks de crypto-currency's het oude geldsysteem vervangen hebben, dan gaat die vlieger helemaal op. Maar hoe je 't ook went of keert, vertrouwen zal een belangrijke basis blijven voor samenwerken en ondernemen binnen de nieuwe netwerkeconomie. Juist in business-to-business zijn relaties en onderling vertrouwen key.

Uitgelicht: Seats2meet en Floow2, deelplatform voor b2b
Floow2: 'Delen is hét ingrediënt voor een succesvolle business community'. Sinds een paar jaar timmert het Nederlandse Floow2.nl aan de weg om delen en nieuwe vormen van waarde-uitwisseling ook in zakelijke markten te stimuleren. Daarvoor hebben ze een online platform neergelegd en is er gekozen voor het versterken van de community-gedachte. Aan de hand van het deelplatform kunnen organisaties (bijvoorbeeld binnen bedrijventerreinen, bedrijfsverzamelgebouwen, ondernemersverenigingen, sport- en businessclubs, etc.) gebruik maken van verschillende tools die interactie op gang brengen. Dat resulteert in meer verbinding, efficiënter netwerken, samenwerking en onderling zakendoen.

Seats2meet. Een mooi voorbeeld van een goed werkende community. Ooit begonnen als flexibel model voor vergaderruimte, kun je het nu gerust zien als ‘s werelds grootste kennisnetwerk. De werkplekken (work spaces in de lounge) zijn gratis, de afgesloten ruimtes (meeting spaces) dienen betaald te worden. Het idee achter het concept is dat je betaalt met ‘sociaal kapitaal’ (inderdaad, waarde heeft meerdere uitdrukkingsvormen). Bij binnenkomst log je in op de site van Seats2meet, waar je eerder via je persoonlijke profiel je expertise hebt opgegeven. Iemand in de flexwerklounge of meeting spaces die bepaalde kennis nodig heeft, kan die expertise vinden via het online dashboard. Zo komen verbindingen tot stand. Een betaling voor hulp in geld vindt niet plaats, het is een ruilhandel in expertise, gebaseerd op wederkerigheid. Binnen de Seats2meet-community’s worden met enige regelmaat onderling kleine projectjes opgepakt en zien nieuwe initiatieven het levenslicht.

Nog nooit bij Seats2meet geweest? In dit filmpje laat ik je de locatie op Strijp-S in Eindhoven zien (voormalige Apparatenfabriek van Philips).