NOC*NSF belooft Lotto exclusiviteit, KNWU woedend

Op de ledenvergadering van NOC*NSF werd maandagavond 9 mei een akkoord bereikt over de Sportagenda 2017+, inclusief de exclusiviteitsgarantie voor De Lotto/Staatsloterij. Dat is tegen het zere been van wielerbond KNWU, die een akkoord probeert te voltooien met gokbedrijf Unibet, dat met de veranderende gokwetgeving zal uitgroeien tot een concurrent van de (flink tegensputterende) Lotto. Reden voor KNWU-voorzitter Marcel Wintels om een lang betoog af te steken om de leden tot een ander besluit te bewegen. Zonder succes. 

'Jaarlijks voeren we meer discussie over minder geld', meldde Wintels op de ledenvergadering over Sportagenda 2017+. 'De financiën van NOC*NSF verslechteren, de Lotto-resultaten dalen en sponsorinkomsten lopen terug. We zijn niet in staat geweest deze trend te keren,  weten de kracht van sport niet goed te verzilveren. Onderling nemen tegenstellingen toe. Te lang was er hoop en verwachting op een betere Lotto-toekomst. De Lotto bleek zelfstandig onvoldoende perspectief te hebben, waarna besloten is tot overdracht aan of fusie met het overheidsbedrijf de Staatsloterij. NOC*NSF verwacht daardoor in 2016 al weer veel meer geld voor de sport. De KNWU hoopt dit van harte mee.'

'De Lotto is de oude wereld'

De afgelopen jaren is de wereld om ons heen snel veranderd, aldus Wintels. 'De wetgever stelt, als een van de laatste landen in Europa, mede door NOC*NSF gesteund, de markt open voor kansspelen op afstand. Dit biedt sport nieuwe kansen en vraagt heroriëntatie op de financiering van de sport. Het speelveld wordt geheel anders.'

Wintels haalt de Lotto-directeur aan die onlangs liet optekenen dat zijn bedrijf ‘de oude wereld is’. In de nieuwe wereld van sports betting is de Lotto 'straks als piepklein spelertje op de online markt moet concurreren met internationale miljardenbedrijven'. Wintels: 'Dat sportbestuurders zich moeten verdiepen in de kansspelmarkt en deze ALV straks besluiten neemt over exclusiviteit terwijl niemand weet of we de sport daarmee uiteindelijk een dienst bewijzen, is zorgelijk.'

Ooit heeft NOC*NSF van VWS de rol overgenomen van financieel verdeelstation. 'De Lotto was ons bedrijf, waaruit we onze basisfinanciering krijgen', aldus Wintels. 'Zonder uitzondering, allemaal. Er zat een exclusiviteitbepaling in de afspraken, maar zonder echte betekenis. De markt was immers gesloten, er was nauwelijks concurrentie. Onze grootste sportbond, de KNVB, had trouwens wel, náást de Lotto-financiering, een sponsorcontract met de (toen nog) grote concurrent van de Lotto, de Staatsloterij. Mogelijk ondanks dat beding. Dat beding heeft ons niet geholpen, gezien de sterke terugval in financiering. Andere Lottobeneficianten, zoals goede doelen, laten zich dit soort beperkingen niet opleggen en werken gewoon samen met concurrenten van de Lotto.'

'We geven een kickstart aan een staatsbedrijf'

Nu de markt wél open gaat, wordt vanavond besloten dit exclusiviteitbeding door te trekken. 'Zelfs uit te breiden', meent Wintels. 'Zonder daar goed en uitvoerig met elkaar over gesproken te hebben. Nu hebben slechts een paar bedrijven een kansspelvergunning, straks misschien wel meer dan 50 of 100. Stel je eens voor dat KPN of Ziggo een kansspelvergunning aanvragen. Gaat de Lotto/Staatsloterij dan bepalen dat deze nieuwe concurrenten in de weg staan aan Lotto-geld voor het schaatsen of voetbal?'

NOC*NSF gaat volgens Wintels als sportcollectief een staatsbedrijf een 'kickstart' geven in een markt die geliberaliseerd wordt. 'Los van de wenselijkheid, effectiviteit en houdbaarheid daarvan, roept dit vragen op over de concurrentiekracht van dit nieuwe bedrijf. De KNWU wil zich niet bezig moeten houden met de bedrijfsvoering, concurrentieanalyse of marktpositie van een staatsbedrijf. Het gaat om iets veel fundamentelers. Stelt u zich eens voor dat zich een groot bedrijf bij NOC*NSF meldt en 25 miljoen in de sport willen stoppen op voorwaarde dat alle 76 sportbonden dan geen afspraken meer maken met concurrenten van dat bedrijf. Willen we dat? Wie weet welke voorwaarden straks in ruil voor geld nog meer aan de sport gesteld gaan worden.'

Als Unibet de voorwaarde had gesteld dat de KNWU van de Lotto afscheid had moeten nemen, had Wintels 'ze vriendelijk bedankt'. 'Wielerliefhebbers die lottoformulieren invullen, aan de postcodeloterij meedoen, Staatsloten kopen of via Unibet online inzetten zijn ons allemaal even lief. We omarmen alle serieuze partners die de sport willen steunen. Wij sluiten niets en niemand uit.'

Financiering van de Nederlandse sport is volgens Wintels geen kwestie van óf/óf maar van én/én. 'Een sportkoepel die een bedrijf mede laat bepalen waar de basisfinanciering van de sport wel of niet naar toe mag, begeeft zich op een hellend vlak. Niet alleen omdat deskundigen van mening zijn dat dit niet mag of niet houdbaar is. Maar bovenal, omdat kwestieus is dat een bedrijf uit concurrentieoverweging mee gaat bepalen welke bonden wel of geen geld krijgen. Dan zijn we als sport op de verkeerde weg. Als NOC*NSF haar oren laat hangen naar een bedrijf dat concurrenten wil weren, is dat niet de koepel waardoor de KNWU zich vertegenwoordigd wil zien.'

Andere vormen van financiering

De KNWU pleit al lang voor een andere vorm van financiering, 'door de sportfinanciering los te koppelen van het ingewikkelde fusiebedrijf Staatsloterij-Lotto'. Het Lotto-resultaat blijft dan bij de ministerie van Financiën. Wintels: 'In ruil daarvoor kan VWS (nieuw) sportbudget toekennen van dezelfde omvang: 50 miljoen euro voor de georganiseerde sport als bijdrage voor onze taak. Gewoon uit de algemene middelen in plaats van uit het resultaat van een staatsbedrijf. Financieel voor de overheid neutraal en veel logischer dan de afhankelijkheden waar we nu in zitten. Dan hoeft de sport ook geen oneigenlijke mederegisseur te zijn van de kansspelmarkt.'

De georganiseerde sport kan zich niet permitteren partners van zich te vervreemden. 'Hun marketingbudgetten en exposure vinden de weg naar de consument toch wel via shirtreclame van betaald voetbalclubs, tv-reclame of anderszins', aldus Wintels. 'Laten we niet de illusie hebben dat een exclusiviteitsdeal met de Lotto die internationale miljardenbedrijven, waar de Lotto naar verwijst, uit de Nederlandse sport houden. Er staat geen internethek of mediahek om Nederland heen.'

Aangezien hij ook wel aanvoelde dat zijn betoog de uitslag van de stemming niet ging veranderen, gaf Wintels aan graag anderszins mee te denken over vernieuwing, bijvoorbeeld door de discussie hierover te initiëren met alle stakeholders in de sport. 'Met mensen van buiten onze eigen kring: vernieuwende denkers, bedrijfsleven en marketeers. Ook wel een mooie vraag aan de recent door de minister van VWS ingestelde Sportraad. Laten we daar ook de eerdere ideeën uit zowel de politiek als het advies in het rapport ‘Besturen als sport’ bij betrekken, om wellicht middels een Nederlandse Sportautoriteit of anderszins in de sport tot een betere balans te komen tussen alle stakeholders in de sport qua invloed, organisatie en geld.' 

Het integrale betoog van Marcel Wintels is te lezen op KNWU.nl.