[Onderzoek] Nederlandse CEO met salaris in Europese middenmoot

Het onderzoek dat dit jaar voor de zesde keer wordt gehouden, toont aan dat er aanzienlijke verschillen in beloning (vast salaris, korte en lange termijnbonussen) zijn tussen de zes landen. Zo verdiende de CEO van een Nederlands AMX-fonds in 2016 met 1.105.000 euro bijna de helft minder dan zijn Duitse (2.075.000) of Franse collega (1.965.000) bij vergelijkbare indexen. Dezelfde verschillen zien we bij de grote beursgenoteerde ondernemingen. Ontving de CEO van een AEX-fonds in 2016 gemiddeld 2.995.000 euro, zijn Britse evenknie toucheerde in totaal 4.440.000 euro. Het verschil met België is nog groter. De hoogste baas van een van de 20 grootste Belgische beursfondsen ontving in 2016 1.655.000 euro - 2,5 keer minder dan de CEO van een aan de FSTE100 genoteerde onderneming.

Nederlandse CEO nog net geen hekkensluiter
De uitkomsten zijn interessanter als we inkomens niet vergelijken op basis van beursindex, maar aan de hand van de beurswaarde van de ondernemingen. Dan blijkt de Nederlandse CEO in de hoogste categorie - bedrijven met een beurskapitalisatie tussen 10 en 50 miljard euro – nog net geen hekkensluiter. Alleen de Zweedse CEO verdient met 2.545.000 euro minder dan de Nederlandse CEO (3.040.000 euro). Ter vergelijking: een Duitse CEO verdient met 4.145.000 euro ruim een miljoen meer dan een Nederlandse. Grootverdiener in deze categorie is de hoogste baas van een Britse Big Cap: hij kan jaarlijks 6.175.000 euro op zijn rekening bijschrijven; twee keer meer dan zijn Nederlandse collega.

Hoe groter de beurswaarde, hoe hoger de beloning
Een andere opmerkelijke uitkomst van het onderzoek is dat de beurswaarde van een onderneming allesbepalend blijkt voor de hoogte van de beloning van CEO’s. Hoe hoger die waarde, hoe groter de beloning. Gemeten over de zes deelnemende landen, ligt het inkomen van een CEO bij de grootste beursgenoteerde ondernemingen (met een waarde tussen de 10 en 200 miljard) op 4.395.000 euro. Bij de kleinste beursgenoteerde bedrijven (met een beurswaarde van minder dan 50 miljoen) is dit 240.000 euro. Met andere woorden: de grootste beursgenoteerde bedrijven keren hun CEO 18 keer meer uit dan de kleinste.

Beter presteren betekent niet per se beter betalen
In het onderzoek is ook gekeken in hoeverre prestaties van de onderneming van invloed zijn op de beloning. Dat blijkt opmerkelijk genoeg niet het geval. Sterker: goed presterende ondernemingen betalen hun CEO net zoveel en soms zelfs minder dan bedrijven die niet zo goed presteren. Xavier Baeten, leider van het onderzoek, noemt dit een van de belangrijkste bevindingen. 'Het feit dat bedrijven die beter presteren niet per se beter betalen, is positief en geruststellend. Het sluit aan bij eerder onderzoek van Vlerick Business School, het zogeheten CEO-Motives onderzoek. Daaruit blijkt dat de beloningsvoorwaarden voor de CEO niet de primaire drijfveer is. Op basis van dit huidige onderzoek kun je zeggen dat dit ook voor ondernemingen geldt.' Wel is Baeten het er "fundamenteel mee oneens" dat grote ondernemingen hun CEO’s zoveel meer betalen dan kleinere fondsen. Baeten: 'De beloningsstructuur binnen bedrijven van min of meer dezelfde omvang is vanzelfsprekend gebaseerd op benchmarks. Dat de salarishoogte binnen een groep bedrijven van vergelijkbare omvang overeenkomt, is begrijpelijk. Maar je kunt niet zeggen dat het 18 keer zwaarder of complexer is om een grote beursgenoteerde onderneming te leiden.'

Winstgevendheid bepaalt bonus
In het onderzoek is niet alleen gekeken naar de totale remuneratie van CEO's. Ook de verschillende onderdelen waaruit de beloning is opgebouwd, zijn internationaal en per beursfonds met elkaar vergeleken. Daaruit blijkt dat de hoogte van de bonus vrijwel geheel gerelateerd is aan de winstgevendheid van ondernemingen. Baeten: 'Dat is opmerkelijk, omdat veel bedrijven spreken over het belang van transformatie en innovatie. Maar KPI's als innovatie en R&D blijken in de praktijk nauwelijks van invloed op de vaststelling van de hoogte van de bonussen. Uit de cijfers blijkt dat bij het overgrote deel (88%) van de onderzochte bedrijven de bonus wordt bepaald wordt door de variabele 'winstgevendheid'. Bij slechts 12 procent van de ondernemingen zijn de variabelen omgevingsmanagement en CSR bepalend voor de hoogte van de bonus en bij 15 procent is de bonus gekoppeld aan medewerkerstevredenheid. R&D sluit de rij met 5 procent. Dit punt verdient aandacht, ook omdat uit ons CEO-Motives onderzoek bleek dat CEO's die in hoofdzaak worden beloond in termen van financiële maatstaven, meer de neiging vertonen om zich onethisch te gedragen.'

Verantwoording onderzoek
Dit onderzoek is gebaseerd op de remuneratierapporten met salarissen van CEO's van alle 701 beursgenoteerde ondernemingen in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk (FTSE 100). Dit jaar is Zweden (OMXS60) aan de lijst toegevoegd. Nieuw is tevens dat banken en financiële instellingen zijn opgenomen in het onderzoek en dat gekeken is naar beurskapitalisatie als maatstaf voor de grootte van het bedrijf i.p.v. balanstotaal. Dit geeft een correcter beeld. Het onderzoek is uitgevoerd door het Executive Remuneration Research Centre van Vlerick Business School onder leiding van professor dr. Xavier Baeten.

Belangrijkste uitkomsten van het onderzoek:

• Beter presterende bedrijven betalen hun CEO NIET meer. Het is zelfs zo dat goed presterende bedrijven marktconform of minder betalen.
• Hoe groter de beurswaarde, hoe hoger de beloning. De CEO van een Nano cap verdient gemiddeld 240.000 euro, de CEO bij Big Caps verdient met 4.395.000 euro maar liefst 18x zoveel.
• De hoogte van de bonus wordt primair bepaald door winstgevendheid. Variabelen als R&D (5%), omgevingsmanagement en CSR (12%) en medewerkerstevredenheid (15%) zijn veel minder van invloed.
• Salaris CEO’s Nederlandse AEX-ondernemingen daalde met bijna 12 procent in 2015: van 3.360.000 naar 2.950.000 euro.
• Beloning van CEO's bij AMX-ondernemingen steeg met 3% naar 1.105.000 en in de AScX met 11% naar 645.000 euro.
• Kijken we naar de beursindex dan verdient een Britse CEO het meest (FTSE100) met 4.440.000, gevolgd door Frankrijk (CAC40): 4.180.000, Duitsland (DAX): 3.960.000, Nederland (AEX): 2.965.000, Zweden (OMXS60): 1.740.000 en België (Bel 20): 1.655.000 euro.
• Belgische CEO’s krijgen significant minder betaald dan hun Nederlandse collega’s. 
• Nederland is na de UK, topper op het gebied van aandelengerelateerde beloning. Maar liefst 58% van de beursgenoteerde bedrijven in Nederland kennen deze toe, tegenover slechts 36% in België, 32% in Duitsland en 30% in Frankrijk. De UK voert de lijst aan met 92%.