[column] Hoe inclusief ben jij?

Pogingen om meer smaken toe te voegen en minder te stereotyperen. Soms met tenenkrommend resultaat, maar goed, je moet ergens beginnen.

Om het echt te omarmen zou het in gang zetten van deze culturele beweging niet alleen bij blanke mannen moeten liggen.

Echter, als ik in een vergadering zit met een creatief bureau, zie ik alleen blanke mannen presenteren. De weg naar echte inclusiviteit is nog heel lang. Voor de duidelijkheid, ik bedoel niet dat blanke mannen überhaupt geen inclusieve communicatie kúnnen produceren, maar dat ons vak veel beter kan worden van een inclusiever personeelsbeleid, en zeker ook aan de creatieve kant.

Ik geloof dat de tijd rijp is voor deze discussie. Het bewijs? De discussie rondom de Nederlandse vertaling van The Hill We Climb, het gedicht dat Amanda Gorman, de 22-jarige Afro-Amerikaanse dichter, bij de inauguratie van de VS-president Joe Biden in januari mocht voordragen. Oorspronkelijk kreeg Marieke Lucas Rijneveld de vertaalopdracht voor Nederland. De kritiek was direct ongekend fel: Rijneveld is geen Afro-Nederlandse dichter en daardoor zou ze de vertaling een partijdige draai geven. Uiteindelijk trok Rijneveld zich terug en de uitgever gaf de opdracht aan de Nederlands-Surinaamse spokenwordartiest Zaïre Krieger.

Inclusiviteit begint bij het erkennen dat we, als blanken, niet inclusief zijn

Het begint al bij het feit dat ons taalgebruik helemaal niet inclusief is. Japke-d. Bouma heeft een tweetal columns in de NRC geschreven over seksisme op de werkplek door het gebruik van kleinerende of stereotyperende woorden. De eerste column ging over voorbeelden van discriminerend taalgebruik en dat was voor mij al vrij pijnlijk. In de tweede column rapporteerde Bouma de negatieve reacties van de lezers op de eerste column. En dat was nog veel erger! De negatieve reacties waren wel een minderheid, maar toch. Moet ik dan ook bij deze benadrukken dat bijna alle negatieve reacties van mannen kwamen? Die zichzelf helemaal niet in het beeld herkenden? En die Bouma min of meer als hysterische aansteller bestempelden? En dit zijn kennelijk allemaal mensen die de NRC lezen! Ik denk dat Bouma – net zoals ik – een ander beeld had van haar gemiddelde lezer, wat het perfecte voorbeeld is van hoe makkelijk je je kan vergissen door aannames te doen. En dus ook de aanname dat de huidige vakmensen binnen de communicatiebranche in staat zijn om inclusieve communicatie te produceren.

Een vriend van mij heeft sinds een paar jaar een steeds florissantere activiteit: het upgraden van websites en schriftelijk communicatiemateriaal naar een inclusief taalgebruik. We spreken elkaar regelmatig en hij vertelt mij hoe ongelofelijk moeilijk zijn werk is . Niet alleen omdat de teksten van de klanten tjokvol met stereotypen en discriminerende uitdrukkingen staan, maar vooral omdat het behoorlijk lastig is om de opdrachtgevers hiervan bewust te maken.

Feitelijk zijn we discriminatieblind. Ja, ik ook.

Want als mediterrane vrouw ben ik me zeer bewust van de verschillende vormen van discriminatie tegen vrouwen en Italianen (ik noem maar even de uitdrukking: “Italiaanse toestanden”). Maar ik was - net zoals de meest traditionalisten onder ons – me helemaal niet bewust dat de Sinterklaastraditie racistisch was. Dat is bij mij nu gelukkig een gepasseerd station, maar niet zonder tijd en moeite, kan ik jullie vertellen.

En nu begrijpen jullie waarom ik denk dat zolang in ons vak de creatie en productie van communicatie voornamelijk in de handen van blanke mannen ligt, we maar weinig vooruitgang zullen boeken. En ook waarom de meeste pogingen die ik tot dusver zie meer negatieve dan positieve reacties oproepen.

Ik heb het voorrecht dat IPG, de groep waar Initiative onder valt, zich expliciet en openbaar sterk maakt voor een inclusieve cultuur. Als bewijs hiervan, heeft IPG recentelijk de culturele samenstelling van haar managementteam gepubliceerd. Dit is een goed begin. Hoe zit het bij jullie?