[column] Artificial Intelligence

Veel mensen hebben bij AI een abstract en angstaanjagend beeld, waarbij ons leven meer en meer wordt gestuurd door robots met een eigen wil. Dat beeld is niet zo gek, want, zoals met alle nieuwe dingen, zijn er nogal wat onheilprekers actief en ook niet de minste. Denk aan de open brief die Elon Musk, Apple-genius Steve Wozniak en de Israëlische historicus Yuval Noah Harari publiceerden in Amerikaanse kranten. Ze eisten een onmiddellijke stopzetting van de training van OpenAI-systemen zoals ChatGPT, omdat het diepgaande ontwrichting van de samenleving en de mensheid met zich meebrengt. AI gaat volgens deze denkers een eigen leven leiden. Chatbots worden steeds slimmer, gedragen zich steeds menselijker, maar ook de fouten en negatieve intenties worden via het algoritme groot gemaakt, waardoor robots ook slechte eigenschappen krijgen en misschien wel het doel hebben de mensheid te vernietigen.

Kernvraag
Hoe kunnen we dat beeld keren? Dat was de kernvraag. We gingen ermee aan de slag en zo kwam het dat ik samen met Lucy van der Helm, directeur van Sire, begin november 2023 aantrad bij een brede groep Nederlandse denkers en doeners in AI. Een mooi breed en vooral zeer kundig gezelschap uit alle hoeken van AI. Wetenschappers, beleidsmedewerkers, onderzoekers, innovators uit de publieke, semipublieke en commerciële wereld kwamen samen. Het werd een mooie, en voor Lucy en mij vooral een leerzame, ochtend. Want hoeveel wisten wij nu van AI? Inderdaad niet veel, maar we weten wel veel van het voeren van maatschappelijke campagnes. Deze kennis combineerden wij die ochtend tijdens de workshop op zoek naar, wat je zou kunnen noemen, positieve bewustwording. Ofwel, we probeerden het antwoord te vinden op de vraag hoe we mensen vertrouwd zouden kunnen maken met de positieve waarde van AI.

Positief perspectief
En dat bleek helemaal niet zo ingewikkeld. We kwamen erachter dat het vooral aan ons zelf ligt welk beeld we van AI neerzetten. Je kunt AI positioneren als een anonieme en enge technologie die ons in de nabije toekomst het leven zuur maakt - deze voorbeelden zijn er te over - maar je kunt AI ook positioneren als een oplossingsgerichte technologie die ons leven makkelijker, leuker en beter maakt; ook deze voorbeelden zijn er te over. Het gaat er dus primair om of je met elkaar bereid bent dat positieve perspectief te creëren. En dan bedoelen we niet door dat te doen zoals dat in klassieke reclame gebruikelijk is, namelijk de waarheid liegen, maar juist door een eerlijk en transparant beeld neer te zetten van AI. Maar ook duidelijk te maken dat we zelf bepalen of AI voor goede of slechte doeleinden wordt ingezet. Want zoals met alle technologie kun je goede en slechte dingen doen met AI. Kijk maar naar het internet. Internet brengt ons prachtige mogelijkheden, maar ook dreiging en cybercriminaliteit.

Verloren menselijkheid terugbrengen
Het mooie aan een coalitie - een brede samenwerking van diverse partijen - is dat je zelf je purpose en ambitie bepaalt. Als je doel is om de maatschappij beter te maken dan deze nu is, dan is de rol van AI automatisch positief. Zo kwam een van de groepen in de workshop met het idee dat AI - wellicht mede geïnspireerd door de toeslagenaffaire - de verloren menselijkheid in de samenleving terug kan brengen. Wat een prachtig doel. Als dit je intentie is en je bent bereid dit met z’n allen waar te maken, dan weet ik zeker dat mensen AI heel anders gaan beleven dan de abstracte angstbeelden die Musk, Wozniak en Yuva schetsen. En dat het ons juist inspireert om fouten uit het systeem te halen, zodat de mensen van de belastingdienst de burgers gewoon weer te woord kunnen staan van mens tot mens. Wat een heerlijk vooruitzicht. Dat is ook het mooie aan positioneren. Je bepaalt zelf wat je de wereld vertelt. En zolang je daar eerlijk en oprecht over communiceert- dus ook bereid bent de mitsen en maren te noemen - ontstaat er vanzelf een positief beeld. Kijk maar hoe merken als Dove, Nike en Hema een positief beeld weten neer te zetten van schoonheid, sport, het huishouden. Dan kan dat met AI ook, zeker als je tot doel hebt de menselijkheid terug te brengen in de samenleving.

Dit artikel verscheen eerder in MarketingTribune 01, 2024.