[column] Het zure verhaal van BV Nederland

De wereld kijkt neer op haar bazen. Uitzonderingen daargelaten, zijn de vertrouwenscijfers tussen de 20 en 30 procent. Ze dalen elk jaar weer. Het gaat ook niet lekker met gezag. Brexit-blues. Oranje aap. Google die 20 miljard naar Bermuda sluist via een brievenbusje hierzo. Activision-Blizzard die met 7,5 miljard omzet 800 mensen ontslaat. Het is toch de duivel die je recht in je gezicht vertelt dat hij niet bestaat?

Nieuwe volksheld Rutger Bregman zag in de Davos-uitwedstrijd dus een inkoppertje: belastingverhoging voor de (ultra) rijken. Mooi doelpunt. Vond zelfs Bill Gates. Die voorzet over klimaatverandering en privé-vliegtuigen was ook scherp. Plus die panna op Tucker Carlson: 'You are a millionaire working for billionaires.' Lekkere pot, Rutger!

Maar verandert de mindset snel genoeg om een revolutie écht te voorkomen? En hoe zit het eigenlijk in ons land? Drie harde tips voor onze bazen.

Tip 1: Omarm de emotie… juíst als deze negatief is

Het lijkt veel leiders te ontgaan hoe heftig de stemming is. Het is niet iets functioneels dat de onrust drijft, het is pure emotie: een terecht gevoel van onrecht, klimaatangst en uitbuiting. Net doen alsof deze woede niet bestaat werkt averechts.

Eén van de allerbelangrijkste aspecten van storytelling is het omarmen van frictie. We kijken in verhalen naar anderen hoe zij tegenslag overwinnen, want dat begrijpen we. Iedereen moet vechten in het leven. Niemand wordt dus gegrepen door fabels over mooi weer. Die zijn ongeloofwaardig en ervaren we daarom als saai. Of erger, een leugen.   

Het vergt moed om kwetsbaar te zijn. Toch horen we nooit hoe lastig het is om bijvoorbeeld echt duurzaam te zijn. Of hoe heftig het kan zijn om duizenden mensen aan te sturen. Waar is de breekbaarheid van onze leiders? Hun menselijkheid?

Tip 2: Hou op met dat eeuwige geklaag

Als we ze wel horen, dan klagen ze. Zo had ING een witwasschandaal waar ze stiekem onderuit konden door de schade af te kopen. Had Rutte geregeld. Ik zou dan dus muisstil blijven. Wie geschoren wordt… maar ING-commissarissen Wijers en Breukink gingen publiekelijk klagen over ‘omgangsvormen’ en ‘de toon’ tussen BV Nederland en politiek.

Wandelende narcistische-persoonlijkheids-stoornisjes. Ik bedoel, hoe slecht kunnen je voelhorens zijn? Arme marketing-afdeling ook. Echt, ik voel met ze mee. Dit soort schade van je bazen is met geen miljoenen-campagne te fiksen. Triodos groeit keihard door dit soort ‘unforced errors’. Er is zelfs een wachtrij.

Dat is geen grap. Want ik probeer zelf ook over te stappen. Niet vanwege fouten, die maken je menselijk. Maar vanwege het feit dat je het lef hebt daarover te zeiken in die dikke Bentley van je.

Tip 3: Durf je nek uit te steken

Ook leider Paul Polman kreeg het hard te verduren recentelijk. Gesteggel over dividendtaks en hoofdkantoor. Beetje terecht wel. Alleen bij hem denk je toch: hij kan een potje breken. Zijn betere wereld begon wél bij hemzelf. Eindelijk een leider die duurzaam durfde te zijn, ondanks de risico’s. En hij werd beloond met grote groei.

Het maakt hem niet perfect. Maar wel kwetsbaar en dus dapper. In dit verhaal is Rutte weer de bad guy. Zijn opportunistische foutje mag hem als dividend-joker vergeven worden. Maar vergeten? Je mag van een premier meer gevoel met het volk verwachten.

Aan alle leiders… spreek!

Nu is Nederland ook niet de meest emotionele storyteller. Nooit geweest ook. Dat zit deels in ons nuchtere bloed en deels in onze maaiveld-traditie. Misschien ben ik dus te hard. Ben ook niet perfect.

Maar ja… hoe kunnen wij weten wat ze goed doen? Telepathie? In de woorden van Pieter Couwenbergh in het FD: 'Kom uit de bestuurskamer en ga het zelf uitleggen.' Het enige wat wij nu horen is het zure verhaal. Bedrijven zijn op corporate niveau echt erbarmelijke storytellers.

De top lijkt extreem bang om écht te praten over haar – vaak gigantische – uitdagingen. Dat zorgt voor een disconnect met de maatschappij van apocalyptische proporties. En dus slijpen jongens als ik dan weer onze pen. Zucht…

Leiders, waar zijn jullie? Juist nu de druk het hoogst is? Vertel je echte verhaal. Dan steunen we je heus. Neem een voorbeeld aan David Attenborough. Wat een held.

Rogier van Kralingen is schrijver van onder meer The Outerweb en oprichter van The Whole Story