De verleiding van de verboden vrucht

Jan van Scorel (1495-1562) werd geboren in Schoorl als zoon van een pastoor. Hij vestigde zich in Utrecht waar hij eerst in opleiding werkte bij Jan Gossaert. Die had in 1508 al Italië bezocht en diens werk bevatte al elementen van de Italiaanse renaissance en de klassieke oudheden.

Scorel maakte tien jaren later dezelfde reis en bezocht eerst het atelier van Albrecht Dürer in Neurenberg. Deze meester was een van de belangrijkste wegbereiders voor de principes van de renaissance in de noordelijke landen. Vervolgens ging Scorel naar Venetië. Het kleurpalet van de schilders aldaar had een blijvende invloed op zijn werk. Vervolgens ging hij op pelgrimstocht naar Jeruzalem en verbleef van 1522 tot 1524 in Rome. De Nederlandse Paus Hadrianus VI benoemde hem als opvolger van Raphael tot conservator van de pauselijke kunstcollectie. Dit gaf hem de gelegenheid al die kunst van de klassieken en de meesters als Michelangelo en Raphael van dichtbij te bestuderen.

Al gauw kreeg zijn eigen werk, vooral portretten en religieuze afbeeldingen, de kenmerken van de renaissance op het gebied van compositie, perspectief, het menselijk lichaam en het landschap. Eenmaal terug in Utrecht, na de dood van de Paus, vervulde hij een baanbrekende rol op het gebied van de introductie van de nieuwe vondsten in de Nederlandse kunst. Geheel in de geest van de Renaissance beperkte hij zich niet tot schilderen. Naast kunstenaar was hij geestelijke, dichter, waterbouwkundige, uitvinder en zakenman. Toen hij overleden was werd hij met pracht en praal begraven in de Mariakerk in Utrecht. Helaas hebben veel van zijn werken de beeldenstorm niet overleefd.

Adam en Eva schilderde hij in 1540 met olieverf op een houten paneel. Wat opvalt is het lichamelijke van deze twee figuren, geplaatst in een lieflijk landschap. Eva leunt tegen de boom der wijsheid. In de compositie is een ets van Adam en Eva uit 1504 van Dürer terug te herkennen, waarin Eva de appel aan Adam aanreikt.

De Verboden vrucht is een bier van hoge gisting, met vergisting op de fles, van Hoegaarden, onderdeel van InBev. Adam ontvangt niet, maar lijkt in dit geval te geven aan Eva, die er nu nog wulpser bijstaat. De boom der wijsheid en de appel is verdwenen en het bierglas staat nu centraal.
 

Verboden vrucht bier

Jan van Scorel, Adam en Eva, 1540