[column] Rutger van den Berg over 2022: 'Hello maakbaarheidsdenken'

PSYCHE & BETEKENIS
Wat is de zin van het leven? Hoe leid ik een ‘goed’ leven? Wat is het verschil tussen goed en kwaad? De antwoorden op deze betekenisvragen kregen zoekende jongeren eeuwenlang aangereikt vanuit strak georganiseerde religies. Onder invloed van een lang proces van individualisering past het echter steeds minder jongeren om zichzelf ondergeschikt te maken aan de regels en gedragsnormen van een geïnstitutionaliseerde religie. Betekenisgeving werd de afgelopen decennia meer en meer een individuele aangelegenheid. Dat jongeren de kerk steeds meer de rug toekeerden is bekend, maar slechts 18% van de jongeren kenmerkt zichzelf als atheïst. Jongeren zoeken nog steeds betekenis in religieuze en spirituele verhalen, maar doen dat op hun eigen manier. Velen omarmen daarbij het idee van zelfspritualiteit: de overtuiging dat de zin van het leven ligt in de ontdekking van je ware ik, je authentieke zelf.[1] Dat deze opvatting springlevend is, zien we terug in de enorme populariteit van een keur aan spirituele zelfgerichte practices: yoga, meditatie, stilteretraites, astrologie etc. Zelfspiritualiteit vereist een breed aanbod van verhalen en opvattingen om vrij uit te putten. Gen Z groeit op met precies dat: met een simpele klik en scroll hebben ze toegang tot de grootste religieuze en spirituele marktplaats uit de menselijke geschiedenis. Een marktplaats waar ze nu naar hartenlust en naar eigen inzicht elementen uit selecteren, proberen, adopteren en smeden tot hun eigen betekenisgevende kaders. 

WERK, ZELFREDZAAMHEID & MAATSCHAPPIJ
Wat je doet is wie je bent, en daar wil je trots op kunnen zijn. En wat doen we als mensen het meest? Juist: werken. We hechten in Nederland op dit gebied veel waarde aan intrinsieke motivatie: of je nuttig of interessant werk hebt en of je je binnen je werk kunt ontplooien. Extrinsieke waarden als beloning, status en zekerheid vinden we (relatief) minder belangrijk.[2] Meer dan ooit willen we trots zijn op het werk dat we doen, want daarmee kunnen we ook trots zijn op onszelf. Deze maatschappelijke norm presenteert een uitdaging voor Gen Z: wie ze zijn is hierdoor afhankelijk van de prestaties die ze leveren. Binnen hun werk op dit moment en/of ter voorbereiding op hun werkende toekomst. De ideeën over toekomstig succes en geluk van jongeren zijn vaak gelinkt aan hun resultaten binnen studie of werk. Met wat ze nu al doen en bereiken, scheppen ze de voorwaarden voor een succesvolle, gelukkige toekomst. De focus van Gen Z is hierdoor op jonge leeftijd al toekomstgericht en succes gerelateerd, exemplarisch voor het leven in een ‘prestatiemaatschappij’. Om in de toekomst te kunnen doen en bereiken wat je wilt, moeten ze zichzelf nu al laten horen, laten zien en bewijzen. Succes krijg je niet, dat moet je máken. Op de arbeidsmarkt, maar bij voorkeur dus ook al tijdens je middelbare school en studententijd. 'Hello maakbaarheidsdenken'.

Rutger van den Berg
freelance onderzoeker, spreker & schrijver
Rutgervandenberg.com || v/h Jongerenonderzoeker bij Youngworks

Klik hier voor de nieuwe Jongereniconen 2022 (MT20/'21)


bronvermelding:
[1] De Hart, J. (2014) Geloven binnen en buiten verband. Godsdienstige ontwikkelingen in Nederland. SCP.
[2] Brainnet (2018) Waarom vinden we werk zo belangrijk? Opgehaald van: https://werkverkenners.brainnet.nl/uitzendingen/waarom-vinden-we-werk-zo-belangrijk/
[3] foto boven credit: Desirée van Klingeren. Foto onder: RvdB