[column] Het begin van het einde

De griffier van Gemeenteraad Rotterdam presenteerde op 7 juli 2023 een nieuw logo voor de gemeenteraad. De tekst in haar LinkedIn bericht: ‘Vanaf nu heeft de raad een eigen gezicht. In het vertrouwde groen van Rotterdam natuurlijk. En eerlijk: ik vind het een beauty!’

Waarom heeft een gemeenteraad een nieuw gezicht nodig in de vorm van een eigen logo in plaats van het logo van Rotterdam zelf?
 

Huisvlijt
Nog niet zo lang geleden, in 2021 heeft gemeente Rotterdam zijn huisstijl gerestyled. Ik schreef er een artikel over. Ik was enthousiast over de restyling en schreef dat de grootste uitdaging nog moest komen: ‘Bij publieke organisaties, meer dan bij andersoortige organisaties, is nogal eens sprake van huisvlijt. Vanuit enthousiasme, opportunisme of budgettaire overwegingen kiezen medewerkers ervoor om zelf maar iets te maken, buiten de huisstijl om. Die wethouder die zijn eigen project zo bijzonder vindt, dat het een eigen label verdient of die projectgroep die vindt dat communiceren met die ene specifieke doelgroep toch écht om een andere aanpak vraagt.’

‘Iedereen is gelijk, maar sommigen zijn meer gelijk dan anderen’
Met dit nieuwe logo zegt de gemeenteraad: ‘Wij zijn allemaal onderdeel van één gemeentelijke organisatie, maar wij als gemeenteraad zijn net iets anders’. Staatsrechtelijk heb je gelijk, maar daarmee zet je de deur open voor elke entiteit binnen de gemeentelijke organisatie om eenzelfde standpunt in te nemen. Je schept een precedent. Het college van B&W heeft een uitgesprokener logo nodig, want ook het college is net iets anders. En omdat de ene wijkraad de andere niet is, pleit die wijkraad ook voor een eigen logo. En ga zo maar door. Mensen hebben de behoefte om vlaggetjes te planten en terreinen af te bakenen. Mijn organisatie, mijn afdeling, mijn project en mijn positie zijn net iets anders en net iets belangrijker, en dat legitimeert een eigen symboliek. Een gemeentelijke organisatie is, wat je in vaktermen noemt, een branded house: iedereen werkt onder dezelfde vlag. Dat is duidelijk, efficiënt en wekt vertrouwen.

Ander vaatje
De bestaande huisstijl biedt voldoende mogelijkheden om communicatie vanuit de gemeenteraad te labelen als berichten die van de gemeenteraad komen. Voor de griffie en de gemeenteraad van Rotterdam is een speciaal logo ontworpen.

Dit nieuwe logo daarentegen, tapt uit een heel ander vaatje. Ja, het lettertype is de huisstijlletter, maar voor de rest staat dit verfijnde logootje haaks op de stevige boude en stoere stijl die Rotterdam zo typeert. Met dit logo wordt de afstand tussen het logo van de gemeenteraad en de stijl van de rest van de gemeentelijke organisatie groter. Dat is een bijzonder signaal. Ik vraag me af waarom dat signaal nú nodig is. Is die discussie niet gevoerd toen men aan deze stijl werkte? Of is de gemeenteraad tot een nieuw inzicht gekomen?


Succes huisstijl is niet ontwerp, maar het consequente gebruik
Zoals ik toen al schreef: ‘Het succes van een huisstijl is niet het ontwerp, maar een consequent gebruik ervan. Dat is efficiënt, maar vooral heel erg effectief, omdat elk initiatief en alle communicatie bijdraagt aan de zichtbaarheid en de herkenbaarheid van de gehele gemeentelijke organisatie. Overigens is dit een model dat voor de gemeenteraden in Amsterdam, Den Haag, Eindhoven en de meeste andere steden prima lijkt te werken.

Lastige gesprekken
Ik benijd de mensen van het huisstijlteam van Rotterdam niet, want wat zijn de argumenten waarmee je de groene kikkers in de kruiwagen houdt? Dat worden hele lastige gesprekken.
Je losweken van de gemeentelijke eenheid, door te stellen dat je anders bent, is een superslecht idee. Wie of wat je ook bent. Er zijn ongetwijfeld goede argumenten vanuit het staatsrecht, vanuit positie of belang, maar vanuit het perspectief van merkstrategie, communicatie en het beheer van de huisstijl van een grote en complexe gemeentelijke organisatie is het bijzonder onverstandig.

Goed voorbeeld doet volgen. Slecht voorbeeld ook.