[column] Elon met het handje

Het is 20 januari 2025. De Capital One Arena in Washington is gevuld met 20.000 dolenthousiaste Trump-aanhangers. Tot twee keer toe zwiepte de rechterarm van Elon Musk gestrekt door de lucht. Een iconisch beeld was geboren. Vier dagen later verschijnt er een meer dan levensgroot lichtbeeld van een ‘groetende’ Musk op Tesla’s Gigafactory Berlin-Brandenburg met voor het logo van Tesla het woord ‘Heil’. Een protestactie, die wordt opgeëist door het Britse activistencollectief Led By Donkeys. De actie ligt in Duitsland zeer gevoelig. Met name ook omdat Musk zich begin januari positief uitliet over de radicaal-rechtse partij met neonaziconnecties: de AfD.

Verkoopdaling
Opmerkelijk genoeg begonnen de verkopen van Tesla auto’s in januari van dit jaar sterk te dalen. En die dalende trend heeft zich in de afgelopen maanden verder doorgezet. Vooral in de Europese Unie, waar in de maand februari de verkoop van elektrische auto’s met ruim 25% steeg, terwijl de Tesla-verkopen volgens Jato Dynamics (aanbieder van automotive data) daalden met maar liefst 44% op jaarbasis. In Duitsland, waar Tesla’s dus worden gebouwd, zijn de cijfers nog veel dramatischer: een verkoopdaling met maar liefst 75% in februari! En dat terwijl de verkoop van elektrische auto’s op de Duitse markt de afgelopen maand sterk aantrok met een groei van 41%.

Merkschade
Zelf beweerde Musk, dat hij met zijn fanatieke armgebaar figuurlijk zijn hart over het publiek in de Capital One Arena wilde uitstorten. Maar deze verklaring voelde toch wat gammel aan. Natuurlijk waren de reacties op zijn groet, volgens Musk, onderdeel van ‘een campagne met vuile trucs’ van zijn tegenstanders. Het was zéker geen Hitlergroet! Zijn groet zou eerder ‘Romeins’ zijn geweest, waarbij het Algemeen Dagblad ook nog wist te melden, dat ‘… Musk in het verleden een profielfoto (op social media) had, waarop hij stond afgebeeld in wat leek op Romeinse kleding’. Duitse of – de historisch nooit bestaande – Romeinse groet, de schade die dit simpele gebaar heeft aangericht, is ongekend. Ondanks het feit, dat de dalende Tesla-verkoop meerdere oorzaken heeft, waaronder een verouderd modellengamma en de groeiende EV-concurrente vanuit China en Europa, doet de publiekelijke steun van Elon Musk voor radicaal rechtse partijen en zijn bijzondere rol als ‘sledgehammer’ van Donald Trump het imago van deze briljante man – want dat is hij! – en het merk Tesla niet goed. Integendeel! In het discutabele handgebaar van Musk komt alles samen, waar veel – niet alleen linkse – mensen angst voor hebben: opkomende dictatuur en fascisme. In landen als Rusland, Turkije en nu dus ook in the Land of the free: de Verenigde Staten.

Handje
Een aantal jaren van mijn werkzame leven heb ik doorgebracht in de kantoren van het Olympisch Stadion in Amsterdam. Naast de Marathontoren stond sinds 1928 een bronzen beeld van de hand van de kunstenares Gra Rueb: het Van Tuyll-monument. Na 94 jaar werd het beeld van z’n bakstenen sokkel gehaald. Reden: de Olympische groet, die door het beeld wordt uitgebeeld, leek te veel op de fascistische groet, die in de jaren twintig door Mussolini was geïntroduceerd en later door Hitler werd gekopieerd. ‘Jan met het handje’ werd het beeld in Amsterdam genoemd, tekenend voor de jarenlange discussie, die over de arm van het beeld werd gevoerd. Uiteindelijk is het beeld in 2022 naar een trappenhuis in het stadion verhuisd. Gevallen in ongenade en gedoemd voor de vergetelheid. Is dat ook het voorland van ‘Elon met het handje’?

Charles Borremans

• credit: eigen foto op 29 december 2016 gemaakt tijdens een mistige avond rond het Olympisch Stadion te Amsterdam