[column] Bewaarbakjes

De wereld van de retail en fast moving consumer goods is er een met een hoge volatiliteit en van terugkerende patronen. Merken en producten verdwijnen, maar komen later toch weer terug. In 1973 verdween frisdrankmerk Exota van de markt om er in 2015 weer op terug te keren. Kauwgommerk BenBits was voor het laatst in 2000 in Nederland te koop, maar ligt hier sinds vorig jaar weer in de winkel. Ook in de non-foodwereld kom je dit soort ‘come back kids’ tegen. Voor het fameuze Nederlandse sportartikelenmerk Quick lijkt in 1992 het doek definitief te vallen, maar komt in 2001 terug en is ruim 20 jaar later nog steeds te koop als Q1905. En warenhuis V&D is helemaal nooit verdwenen. Ja, sinds 2016 uit het straatbeeld, maar online nog volop actief.

Bediening
Vergeleken met de vorige eeuw is er in de retail veel veranderd. Het winkelbeeld in 1950 zag er totaal anders uit dan nu. Werden de dorps- en stadsbuurten vroeger beheerst door talloze zelfstandigen, inmiddels zijn die bijna allemaal verdwenen. Nederland heeft de reputatie een land van kruideniers te zijn en hoewel dat qua mentaliteit anno heden nog vaak opgeld doet, was dat tot ver in de jaren '60 ook getalsmatig het geval. Elke buurt kende z’n eigen kruidenierswinkel, vaak meerdere. Alle voorzien van een min of meer zelfde inrichting, waarin vanachter een toonbank de klanten werden bediend. De klassieke kruidenierswinkel was dus een bedieningswinkel, waar eind jaren veertig een einde aan zou komen.

Zelfbediening
'Zelf bedienen is geld verdienen'. Deze woorden worden toegeschreven aan Chris van Woerkom, de man die wordt gezien als de grondlegger van het fenomeen ‘supermarkt’ in Nederland. In 1948 opende hij – naar Amerikaans voorbeeld – een winkel, waarin klanten voorverpakte spullen met een prijs erop geplakt zélf uit het schap konden pakken, in een mandje konden doen en bij een kassa konden afrekenen. Deze eerste zelfbedieningswinkel ontketende een revolutie in de wereld van de grutters. De bedieningswinkel veranderde in een zelfbedieningswinkel. Een winkel van de meewerkende klant. Een fenomeen, dat zich inmiddels in talloze sectoren en branches voordoet. Van benzine- tot treinstations. In restaurants en op het vliegveld.

Bewaren
Dat in de winkels van Albert Heijn weer producten kunnen worden afgevuld en gewogen, past in het bovengenoemde terugkeerpatroon. Het heeft ook iets nostalgisch. Het was dé kenmerkende handeling, die elke kruidenier zélf verrichtte en die nu en straks dus wordt uitgevoerd door de supermarktklant. Was het vroeger om de klant ‘een onsje meer’ te kunnen verkopen, nu gaat het om het milieu. Toch valt daar nog wel iets over op te merken. Ja, al die verpakkingen, die exponentieel met de explosieve groei van de supermarkten zijn meegegroeid, zorgen wereldwijd voor een gigantische berg afval, maar – zoals in de NRC van een paar weken geleden was te lezen – blijkt uit talloze onderzoeken, dat verpakkingen niet de allergrootste voetafdruk op aarde achterlaten. Een veel groter probleem is het dumpen van niet geconsumeerd voedsel. We gooien veel te veel eten weg. Bewaren is het motto. En sparen kun je bij de supermarkt. Dus de introductie van verpakkingsvrije producten in de supermarkt is een goed initiatief, maar sparen voor bewaarbakjes bij de supermarkt is misschien nog wel veel beter. Wie wat bewaart, die heeft wat en dat is ook nog ‘ns heel goed voor het milieu.

Charles Borremans
retailstrateeg & partner GUC Agency / iO