[column] De illusie van volledige verdeeldheid

AI blijft ons leven op heel veel vlakken beïnvloeden en gaat een enorme impact hebben op hoe we werken en leven. Personalisatie en targeting gaan nu echt een vlucht nemen. Short video blijft groeien. Immersive streaming en interactive storytelling gaan ons entertainment impactvoller maken. Digitale en fysieke ruimtes versmelten in onze mediaconsumptie.

Vooravond
We staan aan de vooravond van mooie door technologie gedreven ontwikkelingen. Het zorgt ook voor bezorgdheid over hoe we al die geavanceerde technologie kunnen combineren met momenten waarop we even geen technologie gebruiken. Ethische vraagstukken over creative ownership en copyrights worden steeds duidelijker. Wat gaat de impact zijn op onze werkgelegenheid? En hoe zit het met onze privacy?

Paradox
Een paradox en uitdaging die blijft terugkomen in de analyses is dat we leven in een tijdperk waarin maatschappelijke kloven met de dag verdiepen. Media, zowel traditioneel als social, spelen een cruciale rol bij het versterken van deze ontwikkeling. Door te focussen op controversiële kwesties en onevenredig veel zendtijd te geven aan extreme standpunten, vormt zich een beeld van enorme verdeeldheid. Algoritmes die bepalen wat je wel en niet te zien krijgt, creëren echokamers die je bestaande overtuigingen steeds weer bevestigen en versterken, waardoor parallelle werkelijkheden ontstaan die elkaar zelden kruisen. Het resultaat is een landschap van polarisatie, waar de perceptie van verdeeldheid een selffulfilling prophecy wordt.

Frisse kijk
Terwijl we navigeren door een landschap van verhitte debatten en ogenschijnlijk onverzoenlijke verschillen, biedt de Franse filosoof Baudrillard een frisse kijk op de verdeeldheid die ons huidige sociale klimaat kenmerkt. Hij stelt dat al die prikkels, berichten en discussies ons vermogen vertroebelen om de echte sociale verdeeldheid te onderscheiden van een gecreëerd beeld. De publieke discussie wordt vaak gedomineerd door een minderheid, die wel zeer vocaal is. Dit creëert een illusie van wijdverspreide polarisatie die de opvattingen van de bredere bevolking niet goed weerspiegelt.
In een consumptiemaatschappij zoals de onze verwerven we prestige, identiteit en aanzien door het tentoonstellen van de goederen die we kopen en bezitten. In toenemende mate vormen we ook onze identiteit door de media die we consumeren, de online communities waartoe we behoren en de berichten die we liken en delen. Ook dit kan leiden tot een kunstmatige verdeeldheid die meer gebaseerd is op mediaconsumptiepatronen dan daadwerkelijk gevoelde ideologische verschillen.

Hoopgevend
De perceptie overtreft op deze manier de werkelijke verdeeldheid onder mensen. De grote meerderheid reageert op de polarisatie met onverschilligheid of vertwijfeling. Dit zou je kunnen zien als passief verzet; de ogenschijnlijke verdeeldheid in de samenleving is waarschijnlijk minder diepgeworteld dan het aan de oppervlakte lijkt. De volledige verdeeldheid is een illusie. Ik vind dat een hoopgevende gedachte. Wat zouden we met dit idee kunnen doen terwijl we worstelen met de uitdagingen van een ogenschijnlijk tot op het bot gepolariseerde samenleving? De volgende vier voornemens kunnen ons helpen:

1 Probeer je bewust te zijn van de rol van media in het vormen van onze percepties en zoek steeds diverse informatiebronnen op.

2 Stel de authenticiteit van extreme posities ter discussie en zoek naar gemeenschappelijke grond in alledaagse ontmoetingen en gesprekken.

3 Wees je bewust van hoe consumptiepatronen, inclusief mediaconsumptie, onze politieke identiteiten vormen.

4 Omarm de onverschilligheid en vertwijfeling van de stille meerderheid als een potentiële bron van eenheid in plaats van verdeeldheid.

Zo kunnen we samen werken aan sociale cohesie. Hopelijk ontdekken we dat onze gedeelde menselijkheid en gemeenschappelijke zorgen veel zwaarder wegen dan de conflicten die onze schermen en krantenkoppen domineren.

Dit artikel verscheen eerder in MarketingTribune 02, 2025, en is geschreven door Daan de Raaf, Co-founder & Strategy Partner Happiness Amsterdam.