[column] AI mist een buik

AI maakt ons werk op vele vlakken sneller en efficiënter, en in veel gevallen ook beter. Onderzoek doen voor een strategie kost veel minder tijd en is vollediger. Concepten visualiseren gaat heel goed en gemakkelijk. Het kan een deel van een productie overnemen en enorm helpen in betere en sneller versioning van content voor de tientallen kanalen waarin concepten tot leven worden gebracht. Maar, zo is een veel gehoorde stelling, het bedenken van een creatief idee, dat gaat AI niet zo goed kunnen als mensen. De echt verrassende, impactvolle ideeën die je echt raken, zullen van mensen vandaan blijven komen. Maar wat is creativiteit eigenlijk?

Creativiteit hangt af van willekeur
Creativiteit vindt zijn oorsprong in onze hersenen. Het hangt samen met meer grijze massa in de hersenen, wat wil zeggen meer verbindingen tussen gespecialiseerde hersendelen, waardoor onverwachte verbindingen ontstaan. We begrijpen steeds beter dat creativiteit draait om het leggen van verrassende, onverwachte, niet eerder gelegde verbanden. En uit die verbanden ontstaan dan opeens hele waardevolle combinaties. Creativiteit hangt dus af van willekeur.
Je kunt je voorstellen dat je een computer ook de opdracht kunt geven om willekeurige combinatie te maken. Een bekende methode om creativiteit te stimuleren is bijvoorbeeld de ‘random drawer excursions’. Zo werkt het meestal: open een willekeurige lade in je huis of kantoor, kies zonder te kijken een paar voorwerpen uit de lade en gebruik deze willekeurige voorwerpen als aanleiding om nieuwe ideeën te genereren. Dit zou je ook door AI kunnen laten doen, maar er zijn een aantal redenen waarom dit minder goed zou werken.

Het eureka-moment
We onderschatten ons brein ernstig in vergelijking met computers. Vergelijk de El Capitan supercomputer eens met onze hersenen. El Capitan kan 1,7 exaflops aan gegevens verwerken, heeft daar 30 megawatt voor nodig en weegt 589.670 kg. Het menselijk brein kan 1 exaflop tot 1 zettaflop aan gegevens verwerken, verbruikt slechts 20 watt en weegt tussen de 1,2-1,4 kg. Er is massieve hardware en een enorme hoeveelheid energie nodig om dit te kunnen doen. Ons brein is ongelooflijk efficiënt in het leggen van verbindingen.
Het echt grote verschil zit in het kiezen van de meest relevante en impactvolle willekeurige verbindingen. Mensen voelen dat 'eureka-moment' in hun buik voordat ze het kunnen verklaren. Voelen wanneer er een echt goed creatief idee ontstaat. Creativiteit heeft emoties nodig en emoties zijn het resultaat van processen in ons brein én darmsysteem.
We realiseren ons veelal niet dat voor creativiteit onze buik een enorm grote rol speelt. Het onderzoek naar de darm-hersen-as en creativiteit is nog vol in ontwikkeling. Wat we wel weten is dat er een complex communicatiesysteem tussen onze darmen en hersenen bestaat, de brein-darm as. Deze verbinding bestaat uit de nervus vagus (de grootste verbindende zenuw), neurotransmitters geproduceerd in de darmen (zoals serotonine), en het enterisch zenuwstelsel (een complex netwerk van ongeveer 100 miljoen zenuwcellen in onze darmen ook wel het “tweede brein” genoemd). Deze systemen werken samen om onze stemming, emoties en cognitieve functies te beïnvloeden, met een directe impact op onze creativiteit. Recente studies tonen bijvoorbeeld aan dat een gezond darm-microbioom neuroplasticiteit bevordert, wat essentieel is voor het vormen van nieuwe verbindingen en creatieve ideeën.

Darmen spelen cruciale rol
Darmbacteriën houden niet alleen ons spijsverteringsstelsel in balans, maar spelen ook een cruciale rol bij creativiteit. Dus de volgende keer dat je worstelt met een creatieve impasse, denk dan eens aan je darmen. Misschien is die yoghurt met probiotica of dat vezelrijke ontbijt wel de sleutel tot je volgende eureka-moment.
De weg naar briljante ideeën loopt via je buik. Veel AI-modellen simuleren hoe onze hersenen werken, maar houden geen rekening met de rol van onze buik en emoties. Zolang AI-modellen geen onderbuikgevoel kennen, zullen de betere creatieve ideeën van mensen blijven komen.

Dit artikel is geschreven door Daan de Raaf, Co-founder & Strategy Partner Happiness Amsterdam, en verscheen eerder in MarketingTribune 04, 2025. Het beeld is van Ava Sol via Unsplash.